Opinie 15 februari 2023 Deel artikel

Holwerd aan Zee mag en hoeft géén zeperd te worden

Bezinningstoerisme als vliegwiel voor economische bloei van de Friese Waddenkust

Holwerd aan Zee is een prachtig bewonersinitiatief in Noordoost-Friesland. Jarenlang was hiervoor brede steun vanuit gemeenschap, ondernemers, gemeente en provincie. Sterker nog: het project kon rekenen op investeringen van miljoenen euro’s van onder meer de Nationale Postcodeloterij en tien miljoen van de Gedeputeerde Staten van Friesland. Totdat deze laatsten toch willen afzien van deze provinciebijdrage. Ze zien te veel stoplichten op oranje staan. Weliswaar stond op 22 februari jl. een meerderheid van Provinciale Staten achter de verdere planuitwerking Holwerd aan Zee. Toch geeft de grote winnaar BBB van de provinciale statenverkiezingen Holwerd aan Zee "geen kans van slagen" .

Dit najaar komt het beslismoment: de leefbaarheid van Holwerd een blijvende impuls geven of niet? In mijn ogen liggen er vooral op het gebied van een florerende bezoekerseconomie unieke mogelijkheden in het verschiet. Bezinningstoerisme aan de Friese Waddenkust is in mijn visie dé oplossing voor het door sociaaleconomische achterstand geteisterde Holwerd en zijn wijde omgeving. Daarom is het tijd voor een empathische regisseur die luistert en als onafhankelijke verbinder alle betrokken partijen bijeen én vooruit helpt. Een regisseur die de oranje stoplichten erkent en waar mogelijk helpt op groen te springen.

Situatie

Noordoost-Friesland kampt al jaren met een meervoudig probleem. Een voorbeeld daarvan is het dorp Holwerd, pal aan de Waddenzee. De werkgelegenheid verschoof naar de steden, werknemers volgden. De regio Noordoost-Friesland heeft de laagste banengroei van Friesland, steeds meer jongeren trekken er weg. Hierdoor werden steeds meer voorzieningen gesloten en staat de lokale economie inmiddels stevig onder druk. Verwacht wordt dat de bevolking tot 2050 krimpt en dat de vergrijzing verder toeneemt tot zeker 2035 (PBL, CBS). Het gevolg: een sterke versobering van de brede welvaart.

009 Plankaart 20221116 Plankaart Fase 3 01

Volop kansen voor bloeiende bezoekerseconomie

Een uniek bewonersinitiatief dat vele jaren geleden al ontstond, kan het tij keren: Holwerd aan Zee. Dorpsbewoners, lokale ondernemers en agrariërs sloegen de handen ineen en bedachten samen een prachtig plan. Een doorbraak van de zeedijk om zo de natuurlijke verbinding tussen Waddenzee en het Noord-Friese land te herstellen. Een nieuwe kans voor dorp en regio. Met volop mogelijkheden voor een bloeiende bezoekerseconomie en nieuwe vormen van toerisme en vrijetijdsbesteding. Tegelijkertijd kan er ecologische winst worden geboekt. Want voor wadvogels, migrerende vissen en alle andere soorten ontstaat er meer variatie in de binnenzee, de kwelders en brakke zones en vormt zich een natuurlijke zoet-zout overgang. Als zorgen worden weggenomen staan ook boeren best open voor Holwerd aan Zee, verzekerde Frans Antonides, melkveehouder bij Holwerd.

Terugtrekken is een gemiste kans

Holwerd aan Zee kan al jaren rekenen op breed draagvlak in de regio. Ook aan politieke steun leek tot begin dit jaar geen gebrek. Totdat Gedeputeerde Staten negatief adviseerden aan Provinciale Staten. Met als risico dat ook andere partijen en financiers afhaken. Redenen om af te zien? De huidige plannen zouden te veel afwijken van de oorspronkelijk gesmede plannen. Verzilting van de bodem zou agrarische grond onherstelbaar beschadigen. Een argument dat veel nuances kent, zo blijkt ook uit reacties van lokale boeren die juist kansen zien in Holwerd aan Zee. Terecht vreest de agrarische sector het risico dat het gebied mogelijk tot Natura 2000 wordt verklaard. En terecht maakt de overheid zich zorgen over het eigendom en het structurele beheer en onderhoud. Maar dat kan door intensieve gesprekken en garanties met de initiatiefnemers worden opgelost en mag geen reden zijn om af te haken. Ik vermoed dat er ook nog een onderliggend, maar tot op heden onuitgesproken argument speelt in het politieke sentiment: de eerlijke verdeling van overheidsmiddelen. Holwerd en omgeving zouden wel eens te veel bevoorrecht kunnen worden ten opzichte van andere dorpen. Waarmee de vraag rijst: kun je niet beter iedereen in Noordoost-Friesland een beetje geven in plaats van één dorp heel veel? In mijn visie op de bezoekerseconomie is het antwoord ‘nee’. Omdat anders voorbij wordt gegaan aan de positieve impuls die Holwerd aan Zee zal hebben voor de totale regio: keuze voor het economische clustereffect leidt tot een vliegwiel voor de hele regio.

Bezinningstoerisme, natuurrecreatie en warme gastvrijheid

Het argument dat mij het meest aan het hart gaat, betreft de kansen voor een bloeiende bezoekerseconomie. In 2022 bleek namelijk dat toeristisch vaarverkeer bij nader inzien niet vanaf de Waddenzee het binnenmeer kan invaren. En dat het moeilijk de rest van het Friese land kan invaren. Of dat schrikken is? Welnee. De maritieme sfeer was nooit de economische hoeksteen onder het plan, eerder een kostenpost. Er zijn veel betere mogelijkheden om Holwerd aan Zee een iconische plek voor bezoekers uit binnen- en buitenland te maken. Met de Waddenzee als trekpleister, de binnenzee als icoon en het dorp Holwerd als verbindend expeditiedorp voor toerisme langs de totale Noord-Friese kust. Waar ik aan denk? Een divers aanbod van bezinningstoerisme, verstilling, fysieke inspanning en zingeving. Stilteweekends, retraites, Wadden-hikes, modderbaden, sterrenkijken en wandelen in de leegte. Die leegte is pure luxe, die zich laat kapitaliseren wanneer we er zorgvuldig mee omgaan. Pilates, gezonde waddengastronomie en expedities voor natuur- en vogelliefhebbers zijn zo nog een paar voorbeelden. Een unieke kans waarmee Holwerd en de regio een extra sociaaleconomische basis krijgen. Bewoners krijgen weer perspectief en kunnen meedoen en profiteren. Ook de jonge generaties. Bovendien wijst onderzoek uit dat investerende ondernemers bereid zijn om zich hier te vestigen. Nota bene op basis van erfpacht, zodat de grondopbrengsten langdurig voor de coöperatie Holwerd aan Zee blijven. Natuurlijk staat er nog geen handtekening op papier, maar de intenties van belangstellende ondernemers en hun vertrouwen in de marktkansen van het gebied blijken overduidelijk.

Empathisch regisseur en verbinder

Op 22 februari stemde Provinciale Staten voor concretisering van de plannen. Terecht zijn er zorgen en onopgeloste problemen. Natuurlijk moeten die worden opgelost. Daarom is het tijd om een empathisch regisseur aan te stellen. Bijvoorbeeld een voormalige bestuurder of oud-politicus. Een onafhankelijke, ervaren verbinder met gevoel voor alle partijen en hun individuele belangen en zorgen. En vooral met oog voor het gezamenlijke belang in de regio. Ik hoop van harte dat Provinciale Staten samen met de gemeente Noardeast-Fryslân en andere leiders besluiten om zo’n empathisch regisseur aan te stellen. Holwerd aan Zee mag én hoeft namelijk geen zeperd te worden. Integendeel.

Doorbraak naar een bloeiende toekomst

Ik hoop dan ook van harte dat er ruimte ontstaat voor het ventileren van kritiek en voor échte oplossingen voor die kritiek. Zo hoeft niemand af te haken. Een letterlijke en figuurlijke doorbraak is nodig om het dorp en zijn regio een bloeiende toekomst te geven. Bij burgerinitiatieven als deze moet je in de uitvoering flexibel meebewegen. Je onderweg niet laten overmannen door verkeerde beeldvorming en miscommunicatie. Kunnen omgaan met kritiek en deze op waarde schatten. En je moet vooral de oorspronkelijke doelen voor ogen houden: de leefbaarheid van heel de regio vergroten met Holwerd aan Zee als nieuwe, economische drager. Daarom denk ik dat de verdere verkenning een eerlijke kans moet krijgen.

Merlijn Pietersma

Adviseur vrijetijdstrategie bij Ginder

In opdracht van de stuurgroep Holwerd aan Zee stelde Ginder de toeristisch-recreatieve positionering van Holwerd aan Zee op. Hierin werkte Ginder de toekomstige aanbodmix uit met retail-voorzieningen, dagrecreatie-activiteiten en toeristisch-recreatieve bedden. In opdracht van de stichting verkende Ginder bij (inter)nationaal en regionaal actieve marktpartijen in hoeverre ze bereid zijn te investeren in het toeristisch-recreatieve programma.

Bron van de beelden bij dit artikel: Buro Harro