Opinie 09 mei 2021 Deel artikel

Overwegingen bij nieuwe ontwikkelingen op vakantieparken

De verblijfsrecreatie is volop bezig met nieuwe ontwikkelingen zoals de vakantieparkketens ook melden bij Nieuwsuur. Door de coronacrisis is de verkoop van recreatiewoningen bovendien in een versnelling terecht gekomen. Voor de verblijfsrecreatie lijkt dit een positieve ontwikkeling, er is nog meer vraag naar recreatiewoningen voor zowel koop als huur. Is dit wel zo?

Daarnaast blijft op bestaande vakantieparken permanente bewoning aanwezig. Voor de naar schatting 55.000 bewoners van vakantieparken zijn het ook spannende en moeilijke tijden. Bovendien is eerder dit jaar via een motie van D66 en VVD al geopperd om permanente bewoning op recreatieparken gemakkelijker te maken, voornamelijk vanwege het nijpende woningtekort in ons land.

De groei van verblijfsrecreatie zal zich de komende jaren doorzetten

Het aantal toeristen in Nederland groeide de afgelopen tien jaar en blijft ook de komende jaren doorgroeien. Met toerisme wordt inmiddels evenveel verdiend als in de bouw en ruim tweemaal zoveel als in de landbouw. De toegenomen toeristische druk zorgt echter ook steeds vaker voor problemen en overlast. Dat is schadelijk voor de leefomgeving, de samenleving én op den duur ook nadelig voor de sector. Voor een gebalanceerde groei van het inkomende en binnenlandse toerisme in Nederland moeten de economie, de samenleving en de leefomgeving met elkaar in samenhang worden bekeken. Nieuwe ontwikkelingen zullen dus waardevol toerisme moeten creëren. Rijksbouwmeester Floris Alkemade heeft hier een duidelijke mening over: kies voor hybride bestemmingen, die hij uiteenzet in zijn boek ‘De toekomst van Nederland, de kunst van richting te veranderen’.

Voor welke opgaven staan we?
Het ruimtegebruik in ons landje staat enorm onder druk door een combinatie van vraagstukken en opgaven. We moeten hiermee aan de slag. De toenemende verstedelijking en de verduurzaming van landbouw, wonen, recreatie en energie vragen om een samenhangende aanpak. En dan ontstaan er ook kansen om de groei in de vrijetijdssector in te zetten voor het oppakken van de problemen die zich in diezelfde sector voordoen.

Begin met het eindbeeld voor ogen
Deze crisistijd is een uitgelezen moment om waardevolle recreatie te realiseren. In onze whitepaper ‘’Toerisme in balans, tijd voor echte oplossingen’’ gaan we hier dieper op in. De kern? Eigenaren van vakantieparken en de regio kunnen juist nu de regio toeristisch gezonder maken! Maak daarvoor een goede inventarisatie, ga gericht aan de slag met pijnpunten en kansen, en blijf de ontwikkelingen ook monitoren.

Het succesvol aanpakken van een vakantiepark vraagt om een benadering van zo’n park als een samengesteld toeristisch product. Daarbij is de omgeving waarin het park zich bevindt, waardevol. Door de relatie te leggen, ontstaan vaak volop kansen voor (nieuwe) ontwikkelingen. Zeker als daarbij wordt samengewerkt vanuit een ontwikkelingsperspectief/eindbeeld voor een park (en haar bewoners). Doe dit samen met overheden, eigenaren van vastgoed, financiers en omgevingspartijen. En voer het echte gesprek over de voors- en tegens aan de hand van scenario’s; wat als we niets doen? Welk ambitieniveau hebben verschillende partijen? Zo’n ontwikkelingsperspectief inspireert, en brengt partijen in beweging. Bovendien kan het ook later in de uitvoering gebruikt worden als toetsingskader door gemeenten.

Filosofeer over de toekomst: een toekomst voor mixvormen?

Flexibel omgaan met vakantieparken kan helpen maatschappelijke opgaven op te lossen. Bijvoorbeeld door op sommige niet vitale parken flexwonen toe te staan. Andere parken lenen zich weer voor transformatie naar permanent wonen. Dit draagt weer bij aan het woningtekort. Wat biedt de toekomst? Zijn er kansen voor (nieuwe) recreatieterreinen met woonoplossingen?

Zou het mogelijk zijn dat er flexibele parken worden gerealiseerd waar tijdelijk plaats gemaakt kan worden voor wonen? Of parken die voornamelijk recreatief zijn, maar ook een gedeelte voor flexwonen inrichten? Dat bij een nieuwe ontwikkeling met bijvoorbeeld 600 huisjes er 400 recreatief bestemd worden en 200 voor flexwonen. Simpele basiswoningen die tijdelijk gebruikt kunnen worden door bepaalde doelgroepen maar ook gemakkelijk voor recreatie kunnen dienen. Zijn er straks vakantieparken met ‘een flexibele laag woningen die op dat moment nodig is’, zoals de Rijksbouwmeester beoogt? Of blijven we star in de recreatieve functie en hoeft een vakantiepark geen maatschappelijke bijdrage te leveren? Het zal hoe dan ook maatwerk zijn, met een apart plan voor elk park.

Wees flexibel

Het is belangrijk om bewoners niet in een nog onzekerdere positie te zetten dan ze nu al staan. Een groot deel van de permanente bewoners op vakantieparken zit niet zonder reden in deze vaak (veel) goedkopere woningen. De huidige crisis maakt de toekomst van mensen nog meer wankel: baanzekerheid staat op de tocht. Dit, en de gevolgen daarvan, heeft grote impact op het leven van mensen. Het is belangrijk om bewoners niet voor een nog grotere onzekere toekomst te zetten. In de praktijk zien wij dat het gros van de gemeenten de afgelopen jaren niet gehandhaafd heeft op de controle van permanente bewoning in vakantieparken.

Inventariseer welke parken zich lenen voor een flexibele woonvorm

In sommige regio’s is er een tekort aan betaalbare woningen voor bepaalde doelgroepen, zoals ouderen, zorgbehoevenden of starters. Vanwege de huidige crisis zal dit tekort extra voelbaar zijn. Inventariseer welke recreatieparken zich lenen voor een flexibele vorm van wonen. Niet elk park is hier namelijk geschikt voor. Neem als gemeente een standpunt in over welke doelgroep je mogelijk op een recreatiepark kan huisvesten. Tekorten voor ouderen? Maak het park dan geschikt voor hen en koppel er mogelijk randvoorwaarden aan. Ginder heeft een transformatieladder voor recreatieparken ontwikkeld. Deze ladder laat zien in hoeverre een recreatiepark zich leent voor een transformatie naar tijdelijke/permanente bewoning. Parken met een hoge transformatiescore kunnen ingezet worden voor (flex)wonen. Biedt daarbij als gemeente duidelijkheid en wees flexibel in het aanpassen van de bestemmingsfunctie van het vakantiepark.

Behoefte om hier verder over te praten?

Wij denken graag mee over oplossingen in jouw gemeente of regio. In het hele land adviseren we parkeigenaren, beheerders, lokale en provinciale overheden over deze ontwikkeling op vakantieparken. De impact en veranderingen zijn groot de afgelopen tijd maar bieden ook veel kansen voor mooie nieuwe ontwikkelingen. Willem vertelt er graag meer over.