Opinie 30 mei 2024 Deel artikel

De positie van arbeidsmigranten verbeteren: waar begin je als gemeente?

Steeds meer gemeenten zien de urgentie in om werk te maken van het thema arbeidsmigranten. Arbeidsmigranten vormen een onmisbare schakel in onze economie en samenleving. Landelijk zijn de aantallen EU-arbeidsmigranten in tien jaar verviervoudigd. De aanbevelingen van Roemer zijn klip en klaar; de positie van de arbeidsmigrant is kwetsbaar en zal moeten worden verbeterd. Maar welke rol kun je als gemeente spelen en hoe begin je? Vanwege de complexiteit van het onderwerp en de maatschappelijke weerstand die er vaak is, worstelen veel lokale overheden met de vraag waar ze moeten beginnen. Hoe pak je dit onderwerp op? Hier komt de expertise van onze adviseur Joep Janssen om de hoek kijken.

Joep: “In juni van dit jaar heb ik mijn opdracht als Programma Manager bij de gemeente Horst aan de Maas afgerond. Tijdens deze opdracht heb ik overzicht gecreëerd, meer grip gekregen op het onderwerp en de aantallen arbeidsmigranten, het beleid tegen het licht gehouden en verschillende projecten opgestart. Met een programmatische aanpak zijn we aan de slag gegaan via een aantal strategische lijnen:
1. De basis op orde krijgen: beter grip op de aantallen, het instrumentarium en beleid,
2. Doen!: verschillende projecten met arbeidsmigranten, huisvesters, uitzenders en werkgevers,
en 3. De regio: hoe kun je samen met buurgemeenten acties ondernemen?”

Wat betekent dat dan concreet?
Joep: “Hoe kun je als gemeente aan de slag? Er zijn veel manieren om direct te starten en het verschil te maken. Uitgangspunt is dat het onderwerp vanuit drie invalshoeken wordt aangevlogen: de economie, de huisvestingsopgave, het sociaal domein en integratie. Ik help gemeenten om effectieve en duurzame strategieën te ontwikkelen. Zo ben ik samen met de gemeente Horst aan de Maas aan de slag gegaan om beter inzicht te krijgen in de aantallen arbeidsmigranten. Hoeveel arbeidsmigranten zijn er in het seizoen aan het werk? En net zo belangrijk: waar wonen zij én zijn deze woningen op orde? We ontwikkelden een dashboard op basis waarvan Burgerzaken, Handhaving en Veiligheid proactief aan de slag kunnen met de verbetering van de adreskwaliteit, de controle op de kwaliteit van de huisvesting en indien nodig de handhaving op niet nakomen van afspraken. Daarnaast is een pilot opgestart met de Registratie Niet-Ingezetenen (RNI) om data uit te wisselen en deze signalen ook op te kunnen pakken. Zo ontstaat er een actueel beeld van de aantallen en daarmee (meer) grip op de kwaliteit van de huisvesting.”

Economische keuzes hebben effect op de arbeidsmarkt. Het is daarom van belang om ruimtelijk economisch beleid af te stemmen op de gevolgen op de arbeidsmarkt. Joep: “Ik heb meegewerkt aan de ontwikkeling van de effectrapportage bij nieuwe bedrijvigheid van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Horst aan de Maas is één van de eerste gemeenten die deze effectrapportage heeft gekoppeld aan hun beleid. Het is geïncorporeerd in de uniforme werkwijze van beoordeling van de wenselijkheid van projecten. Accountmanagers worden op pad gestuurd met de vragenlijst onder de arm. Daarmee worden initiatieven niet alleen meer ruimtelijk of economische beoordeeld, maar ook vanuit het perspectief van de arbeidsmarkt. De gesprekken met de werkgevers leveren eigenlijk altijd nieuwe inzichten en kansen op voor gemeente, de werkgever én de arbeidsmigrant.”

Om de kwetsbaarheid van de arbeidsmigrant te verkleinen, is Horst aan de Maas aan de slag gegaan om het regionaal informatiepunt voor arbeidsmigranten verder te ontwikkelen. Het doel is een netwerkorganisatie die proactief arbeidsmigranten opzoekt, in verbinding staat met maatschappelijke organisaties én digitaal veel beter ingericht is. Zo is alle relevante nationale en regionale informatie voor de arbeidsmigrant gebundeld in een app die in 16 talen is te bekijken. Zo kan de arbeidsmigrant zien wat zijn rechten en plichten zijn, zien waar hij terecht kan voor allerlei praktische zaken en natuurlijk ook voor het zoeken van hulp.

Joep: “Dit zijn zomaar drie invalshoeken van waaruit je aan de slag kunt. Maar daar houdt het niet bij op. Je kunt ook de samenwerking zoeken met werkgevers, huisvesters en uitzenders als het gaat om sociale integratie, taal, zorg, crisisopvang, buurtbeheer.“

Inmiddels is Joep samen met Ginder adviseur Keava Richt in het stedelijk gebied Eindhoven met een nieuwe opdracht gestart: een bestuursopdracht die gericht is op het behalen van concrete resultaten en projecten voor arbeidsmigranten, waarbij dezelfde stakeholders betrokken moeten worden. Daar wordt vanuit wonen en economie gekeken hoe de gemeenten elkaar kunnen versterken bij alles wat ze al doen rondom arbeidsmigranten en welke afspraken ze kunnen maken over zaken die ze nu nog niet doen. Keava en Joep begeleiden het bestuurlijke traject en gaan in gesprek met belangrijke stakeholders om uiteindelijk te komen tot een bestuursopdracht en actieprogramma waar de regio mee aan de slag gaat.

Meer weten?

Wil je weten hoe jouw gemeente arbeidsmigranten beter kan ondersteunen? Laat je inspireren door de inzichten van Joep en ontdek hoe je als gemeente een positieve impact kunt maken op dit belangrijke thema.