Opinie Deel artikel

Recreatieparken als woongebied: kans of bedreiging? Ministerie biedt gemeenten ruimte voor transformatie

Minister Keijzer wil dat gemeenten een vergunning geven aan mensen die in een recreatiewoning wonen. Dit om de druk op de woningmarkt te verkleinen maar ook om de onzekerheid voor deze mensen weg te nemen. Ginder zet zich in voor goede plekken om te wonen, werken en recreëren. Toerisme en recreatie dragen bij aan de economie van een gemeente en aan de leefbaarheid voor bewoners. Bovendien is de ruimte schaars; we moeten goed kiezen waar we welke functie laten landen. Daarom pleiten we ervoor om vakantieparken te behouden en te laten doorontwikkelen; (re)vitaliseren noemen wij dat. Indien het echt niet anders kan (en voor ongeveer 10% van de parken geldt dit), kunnen we overgaan tot transformatie naar een andere functie. De minister legt bloot dat er jarenlang door veel gemeenten niets of te weinig is gedaan om de vakantieparken te behouden voor de recreatie. Het is tijd voor actie. Gemeenten zijn aan zet en moeten de regie in eigen hand houden. Kies je voor (re)vitaliseren of is transformatie nodig? Ginder adviseur Willem Kraanen gaat in dit artikel in op de kansen die transformatie kan bieden.

Recreatiepark

PERMANENTE BEWONING OP RECREATIEPARKEN BLIJFT TOENEMEN 

Het aantal bewoners op vakantieparken is in vijf jaar tijd met 14% gestegen, van ongeveer 130.000 naar 150.000 personen. Dit aantal is vergelijkbaar met het inwonersaantal van een middelgrote stad zoals Zaanstad. Uit eerder onderzoek blijkt dat het werkelijke aantal bewoners op recreatieparken twee tot 2,5 keer hoger ligt dan het aantal ingeschrevenen in het BRP.

Bijna de helft van de bewoners op recreatieparken heeft een inkomen uit werk, terwijl 24% met pensioen is (landelijk ca. 19%). Het percentage uitkeringsontvangers (7%) ligt iets boven het landelijke gemiddelde (4,7%).

De groei aan bewoning op vakantieparken is het grootst in Gelderland en Noord-Brabant. Deze groei komt met name door een groei aan vestiging van arbeidsmigranten op de parken. (Zie bijlage voor de ontwikkeling per provincie).
Ook per gemeente is inzichtelijk hoeveel mensen er zijn ingeschreven in het BRP en in een recreatiewoning wonen. Bij enkele gemeenten is deze bewoning reeds deels gelegaliseerd. Hier is het besluit van de minister niet of deels van toepassing op de betreffende parken. Een voorbeeld hiervan is de gemeente Dronten.

GROEI VAN BEDRIJVEN OP RECREATIEPARKEN

Ook het aantal bedrijven op recreatieparken is in de afgelopen jaren gestegen; met 19% (van 11.150 bedrijven in 2020 naar 13.290 bedrijven in 2024). Vooral sectoren zoals horeca, bouwnijverheid en zakelijke dienstverlening zijn toegenomen. Deze ontwikkeling kan de vitaliteit van vakantieparken aantasten. 


TWEE TYPEN VAKANTIEPARKEN

Is er permanente bewoning op alle recreatieparken? Nee, dat is niet het geval. Er zijn namelijk twee typen recreatieparken:
Vakantieparken met verhuurorganisaties, dit zijn parken die gericht zijn op korte verhuur/vakanties zoals Center Parcs en Landal, maar denk ook aan familiebedrijven. Op deze parken worden de recreatiewoningen kortstondig verhuurd. Hier vindt doorgaans nauwelijks permanente bewoning plaats. Deze vakantieparken zijn veelal lid bij de brancheorganisatie. Tweede-woningparken, waar eigenaren zelf recreëren of woningen voor kortere of langere tijd verhuren. Op deze parken komt permanente bewoning veel voor door de woningeigenaren zelf. Maar ook bij verhuur door personen in scheiding, arbeidsmigranten of mensen zonder beschikbare huisvesting. Deze recreatieparken zijn meestal geen lid van de brancheorganisatie Hiswa-RECRON omdat hier nauwelijks recreatie plaatsvindt en er geen centrale bedrijfsmatige exploitatie is.

Chalets aan het water

TWEE BELANGRIJKE REDENEN

Er zijn twee belangrijke redenen: er wordt onvoldoende geïnvesteerd om bij de tijd te blijven en de druk op de woningmarkt is groot.
Het gebrek aan investeren zie je vooral bij particuliere huizenbezitters. Hun huizen zijn na 10 jaar niet meer aantrekkelijk voor de verhuur. De consument verwacht een volwaardig product wat bij de tijd is. En meestal gaat het fout bij tweede woningparken omdat daar de individuele eigenaren geen rekening houden met deze investeringen. Zij zijn geen ondernemer en laten het vaak op zijn beloop. Maar het verhuren van recreatiewoningen gaat niet vanzelf daar moet je wel wat voor doen (marketing, conceptueel, samenwerking, gastheerschap en onderhoud).
De tweede belangrijke reden is dat de druk vanuit de woningmarkt en huisvesting arbeidsmigranten groot is. En financieel is dit voor niet-professionele verhuurders vaak een aantrekkelijke oplossing. Het businessmodel voor huisvesters arbeidsmigranten is ook heel aantrekkelijk. Als hier eenmaal aan toegegeven wordt glijdt het recreatieve karakter weg op het park. Individuele eigenaren die ‘’makkelijk’’ ondernemen, kiezen dan vaak voor de snelle inkomsten.

DE GESCHIEDENIS HERHAALT ZICH OMDAT ER VAAK GEEN PLAN IS BIJ DE GEMEENTE

L' histoire se répète oftewel de geschiedenis herhaalt zich van toestaan permanente bewoning op vakantieparken. In 2003 heeft toenmalig minister Dekker ook al verzocht om persoonsgebonden gedoogbeschikkingen te verstrekken met een peildatum van 31 oktober 2003. De grens van 31 oktober 2003 had de bedoeling om speculatie te voorkomen. Nu 22 jaar later is er weinig veranderd. Hieruit kan geconcludeerd worden dat er vanuit gemeenten onvoldoende structurele aandacht hiervoor is. De huidige minister gaat een stap verder dan gedogen, zij wil de huidige bewoning legaliseren.

VEEL OPROEPEN VOOR TRANSFOREMEREN NAAR WONEN BIJ LOKET TRANSFORMATIE VAKANTIEPARKEN

Het ministerie heeft vorig jaar een online loket geopend, waar eigenaren van recreatiewoningen tot 31 mei 2024 hun transformatiewensen konden melden. Vanuit circa 120 gemeenten zijn verzoeken binnengekomen. Het is bekend om welke gemeenten dit gaat. Dit laat zien dat er vanuit bewoners behoefte is aan duidelijkheid, maar dat ook de wens leeft om de parken te transformeren. Het expertteam “Transformatie Vakantieparken” van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ondersteunt bij transformaties van recreatieparken. 

 

KANSEN VOOR GEMEENTEN WAAR RECREEATIEPARKEN NIET MEER RECREATIEF FUNCTIONEREN

Het is daarom belangrijk dat gemeenten actief aan de slag gaan met permanente bewoning op recreatieparken. Voor bijna 10% van de circa 4.000 vakantieparken in Nederland geldt dat een recreatieve toekomst niet meer haalbaar is. Voor een groot deel van deze parken is een innovatief woongebied een goede oplossing.

Met het besluit van de minister kun je legaal permanent wonen in een recreatiewoning als je inschreven staat in het BRP. Gemeenten moeten nu bepalen op welke manier zij met de parken om willen gaan: vitaliseren of transformeren. Want doorgaan op dezelfde weg en alleen maar vergunningen afgeven en verder geen beleid hebben; daar kom je als gemeente niet verder mee. Ginder pleit daarom voor transformatie van díe vakantieparken waar nu vrijwel volledig gewoond wordt en teruggaan naar recreatie een doodlopende weg is. Transformatie creëert vaak betere mogelijkheden dan wanneer er alleen maar vergunningen worden afgegeven. Transformatie betekent dat er meer kansen zijn om er een mooie nieuwe ontwikkeling van te maken. 

IMG 5634

Met de vereiste creativiteit ziet Ginder talloze mooie kansen voor gemeenten met recreatieparken die geen recreatief perspectief meer hebben. Hoewel de huidige regie vanuit het Rijk wordt opgelegd, biedt deze situatie ook mogelijkheden voor gemeenten om zelf voorwaarden te stellen en innovatieve (gebieds)ontwikkelingen te realiseren. Ginder ziet kansen om in specifieke gevallen nog een stap verder te gaan dan de minister.

  • Kans om overige opgaven van gemeenten hierbij te betrekken. Transformatie kan worden ingezet om diverse gemeentelijke opgaven effectief aan te pakken, denk hierbij aan natuurontwikkeling, verduurzamen van (recreatie)woningen, en sociaal maatschappelijke opgaven. Door deze vraagstukken te verbinden en het blikveld te verruimen – verder dan het individuele recreatiepark – ontstaat ruimte voor innovatieve en toekomstbestendige gebiedsontwikkelingen. Het vergroten van het gebiedsperspectief met specifieke voorwaarden geeft kansen voor betekenisvolle ontwikkelingen. De gemeente is autonoom in het bepalen van deze voorwaarden. Hiermee zijn de gemeenten ook minder direct afhankelijk van de provincie
  • Alternatieve huisvesting. Hierbij kun je denken aan diverse doelgroepen: sociale woningbouw, starterswoningen, huisvesting arbeidsmigranten, zorgwoningen, woningen voor ouderen, spoedzoekers of een mix van deze doelgroep. Voeg dit toe aan het vakantiepark bij een transformatie. Het mes snijdt dan aan twee kanten, een mooie transformatie van de huidige situatie en de maatschappelijke opgaven van specifieke woningbouw. Naast de accommodaties is er op recreatieparken vaak een aantal voorzieningen aanwezig: receptie, winkeltje, soms een zwembad e.d. Deze centrale voorzieningen zouden ook ingezet kunnen worden bij een transformatie naar wonen voor bijvoorbeeld een gemeenschappelijke huiskamer / ontmoetingsruimte. Dit kan bijdragen aan een goed concept bij genoemde woningbouw.
  • Versterken van huidig vitaal aanbod door een fonds. Wanneer er sprake is van een transformatie ontstaat er ook een waardevermeerdering van de recreatiewoning. Een deel van deze waardevermeerdering zou kunnen worden afgeroomd voor een fonds voor verblijfsrecreatie. Dit fonds kan dan de verblijfsrecreatiesector in de gemeente extra versterken. De vitale bedrijven mogen niet door een verdere verruiming van bewoning in het gedrang komen.
  • Versterken van natuurdoelen in de omgeving. Wanneer je breder kijkt dan alleen het recreatiepark an sich zie je dat de omliggende natuur ook bij de gebiedsontwikkeling betrokken zou moeten worden. Hiermee kun je de gebiedsontwikkeling verbeteren, en dit levert vaak ook draagvlak op bij de omgeving.
  • Het ontstaan van een nieuwe wijkeconomie. Door te denken vanuit een wijkeconomie ontstaat een sterke verbinding tussen bewoners, ondernemers en de fysieke omgeving. Het biedt werkgelegenheid dichtbij huis, stimuleert lokale samenwerking en maakt wijken met recreatie aantrekkelijker en leefbaarder. Bovendien biedt het een oplossing voor actuele uitdagingen zoals sociale ongelijkheid en cohesie, economische groei en leegstand. Hiermee geef je ook ruimte aan de bedrijvigheid die nu al aanwezig is bij sommige vakantieparken.

Natuurlijk zijn er nog vele zaken die nu nog niet duidelijk zijn. Denk aan belastingen, inrichting, infra, bouwbesluit, belastingen etc. Maar dat is eigenlijk stap twee in het transformatieproces. Stap één is de inventarisatie: wat is de huidige situatie en om welke oplossing vraagt die? Vervolgens kan gekeken worden naar de verdere praktische uitvoering.

BEDREIGINGEN VOOR GEMEENTEN

De kansen voor gemeenten die hierboven geschetst zijn, gelden voor situaties waar recreatieparken geen enkel toeristisch perspectief meer hebben. Maar er zijn ook parken waar de mate van permanente bewoning geringer is en waar nog recreatief gebruik is van de woningen. Vaak zie je dat bij deze parken de permanente bewoning tijdelijk was, als overbrugging, en dat krijgt op een gegeven moment een definitief karakter. Dit heeft invloed op de uitstraling van het park. Het park krijgt hierdoor structureel met deze bewoning te maken. 
Daarnaast zijn er vakantieparken die niet veilig zijn en/of verloederd. Deze situatie op parken wil je oplossen en daarna kun je pas kijken of hier überhaupt legalisatie wel wenselijk is.
Tot slot, ligt er dan ook op de loer dat de permanente bewoning snel zal toenemen. De afgelopen decennia heeft laten zien dat deze verwachte groei reëel is. De gemeente kan deze groei aan permanente bewoning wel voorkomen en op die manier inzetten op vitaliseren van de parken. Op welke manier dit kan, lichten we toe in dit artikel over de aanpak van vakantieparken waar op revitalisering wordt ingezet.  

 

SAMENVATTING

De ontwikkelingen rondom recreatieparken bieden zowel uitdagingen als kansen. Gemeenten, pak deze kans waar mogelijk om te gaan transformeren naar mooie nieuwe ontwikkelingen. Door slim beleid te maken en verbindingen te leggen met andere opgaven, kunnen gemeenten bijdragen aan duurzame gebiedsontwikkelingen. Met creativiteit en een integrale aanpak kan de herbestemming van recreatieparken een waardevolle impuls geven aan de leefomgeving, de woningvoorraad én andere opgaven binnen de gemeente. 

MEER WETEN OVER DIT ONDERWERP?

Neem dan gerust contact op met een van onderstaande contactpersonen of maak gebruik van het contactformulier.

EENS VAN GEDACHTEN WISSELEN?

We komen graag met je in contact!

;
  • Gemeente Land van Cuijk
  • Gemeente Venlo
  • Gemeente Roosendaal
  • Vakantiepark & Partycentrum Mölke
  • Camping Center Parcs Port Zélande
  • Recreatieschap Drenthe