Sterke toeristische regio’s (her)ontdekt

Diegenen die deze zomer een hotelkamer hebben geboekt aan de kust of een andere toeristische A-locatie in Nederland zullen zich wellicht hebben verbaasd over de hoge kamerprijzen. Was het immers geen crisis? Veel hotels in gebieden die toeristisch goed functioneren hebben een redelijk tot goede zomer gedraaid. Sommige hotels hadden deze zomer zelfs hogere bezettingen en kamerprijzen in vergelijking met de zomer in 2019 (1 ), wat overigens de opgelopen schade uit het voorjaar niet meteen compenseert. Deze hotels konden zich herpositioneren op de Nederlandse gast die anders waarschijnlijk naar het buitenland zou zijn gegaan en die redelijk wat te besteden heeft.

Doordat veel mensen dit jaar in Nederland op vakantie zijn gegaan, zijn veel gebieden als het ware (her)ontdekt. Dit geldt vooral voor de toeristische gebieden op wat grotere afstand van stedelijke gebieden met grote bevolkingsconcentraties. Denk hierbij aan toeristische regio’s in Noord- respectievelijk Zuid-Nederland, zoals de Zeeuwse kust, de Wadden, maar ook de Noordelijke provincies, het Limburgse Heuvelland, et cetera. Gebieden die vaak te ver weg liggen voor een dagje uit, maar juist interessant zijn voor een vakantie. Van oudsher genereren deze bestemmingen vooral veel toeristische hotelvraag. De zakelijke vraagcomponent is meestal bescheiden. Hierdoor viel de terugval relatief mee. De sterke toeristische kwaliteiten maakten deze regio’s afgelopen zomer tot aantrekkelijke vakantiebestemmingen voor veel Nederlanders. Dit vertaalde zich in veel vraag, wat tot uiting kwam in de prijsniveaus en nauwelijks kortingen. Lokaal heeft dit zelfs geleid tot een ‘run’ op hotelkamers (2). Niet alleen reguliere gasten zochten een goede kamer op een leuke plek, maar zeker ook nieuwe gasten hebben Nederland ontdekt. Het is niet onrealistisch dat dit de komende jaren eveneens het geval is, zeker ook in het achterhoofd houdend dat de Nederlandse zomers steeds warmer beginnen te worden.

Covid-19 als katalysator voor aanboren nieuwe markten, maar….

De (her)ontdekking van Nederland als vakantieland biedt aanknopingspunten voor de toekomst. Vanuit onze dagelijkse adviespraktijk weten we dat veel gemeenten door middel van nieuw hotelaanbod het regionale toeristische product proberen te versterken. Niet uit te sluiten is dat dit streven naar meer ‘aanboddifferentiatie’ versneld kan worden ingezet. Nieuwe gasten hebben niet geheel dezelfde wensen en voorkeuren voor een bepaald type hotelkamer als de huidige gast. Er kan meer behoefte ontstaan naar hoogwaardige hotelkamers, zoals bijvoorbeeld boutique hotels. Ofwel, de huidige marktsituatie creëert ook meer behoefte aan nieuwe eigentijdse hotelkamers. Dit is wellicht noodzaak om de toename van het binnenlandse toerisme te faciliteren en van een structureel karakter te voorzien. Het gaat hierbij niet alleen om het verblijfsaanbod maar om het gehele toeristische samengestelde product. Het is hierbij wel belangrijk dat sentimenten en de perceptie van de eigen inwoners worden meegenomen in de ontwikkeling. Beide ontwikkelingen moeten hand-in-hand gaan om het meest duurzame resultaat te bewerkstelligen. Voorkomen moet worden dat er nieuwe gebieden ontstaan met ‘over’-toerisme.

.. herstel duurt (veel) langer in regio’s met veel zakelijke vraag

Er is ook een andere kant van de medaille. De gevolgen van Covid-19 zijn in andere regio’s enorm. In deze regio’s zijn de (internationale) zakelijke en de meerdaagse bijeenkomstenmarkt belangrijke vraaggeneratoren. De problemen als gevolg van de impact van Covid-19 zijn hier heel groot en vooruitzichten op snel herstel zijn er evenmin. Vooral in de Metropool Regio Amsterdam is de schade groot, en wordt verwacht dat het herstel nog jaren gaat duren (3). Dit betekent veel minder positieve toekomstverwachtingen dan de afgelopen jaren zijn voorspeld. Jarenlang zaten de vraagcijfers in de lift en waren er veel marktpartijen met plannen voor nieuwe hotels. Deze vraagstijging is abrupt een halt toe geroepen. Dit zet de markt onder grote spanning. Op het moment dat er minder zakelijke vraag is, zal het vooral doordeweeks rustiger worden wat weer kan leiden tot prijsconcurrentie.

(1 ) hotels-in-mineur-na-topjaar-2019

(2) fletcher-hotels-opent-weer-run-ontstaan-voor-zomer
(3) hotelcrisis-in-amsterdam-nog-veel-groter-en-dieper-dan-verwacht

Is het dan alleen maar misère in gebieden met veel zakelijke en bijeenkomstenvraag? Zo zwart-wit moet dit naar onze mening ook niet gezien worden. We horen en zien ook positieve geluiden, zoals het aantal boekingen van bedrijfsdirecties dat in het allerhoogste segment alweer is hersteld(4). Het maken van binnenlandse city trips lijkt eveneens aan populariteit te winnen. Desondanks blijft het spannend. Het is niet de verwachting dat de zakelijke en bijeenkomstenvraag weer snel op hetzelfde volume uitkomt als voor de Covid-19 crisis. Het effect van Covid-19 zal nog enige tijd ‘na ijlen’. Het thuiswerken lijkt een permanent karakter te hebben en de voordelen van videobellen worden ingezien. Gemeentelijk beleid is echter niet altijd afgestemd op de verwachte vraagontwikkelingen, aangezien groei jarenlang de norm was.

(4) ingestorte-zakelijke-hotelmarkt-trekt-weer-aan-maar-deel-verdwijnt-structureel

(Pre Covid-19) hotelbeleid vraagt om herijking

Een herijking van beleid is in veel gevallen nodig. De groeimogelijkheden moeten zijn afgestemd op de huidige markt en de juiste toekomstverwachtingen. Deze toekomstverwachtingen zijn uiteraard nog erg onzeker. Deze onzekerheid moet in scenario’s verwerkt worden. Het verloop van Covid-19 is hierbij uiteraard de bepalende factor en in de prognoses moeten rekening houden met de mogelijkheid tot zowel een vlot herstellende als een zeer langzaam aantrekkende markt. Een uitdagende opgave, maar ook essentieel om te verwerken in beleid. Beleid waarmee je open staat voor de goede initiatieven (met mogelijkheden nieuwe gasten aan te boren) én – heel belangrijk! - de huidige ondernemers gelegenheid geeft zich te herstellen. Zo kan het versneld afbouwen van de vaak grote plancapaciteit voor veel gemeenten onontkoombaar zijn

Het herstel van de huidige ondernemers kan door het juiste beleid te voeren, maar ook instrumenten aan te bieden. Denk hierbij aan instrumenten als kennisbevordering, samenwerking, verstevigen van het verdienmodel maar ook door voor bepaalde ondernemers en locaties te kijken naar alternatieven. Ondernemers kunnen ook erg geholpen zijn met dergelijke alternatieven. Transformatie naar bijvoorbeeld wonen, huisvesting van expats, arbeidsmigranten en studentenhuisvesting als middel om de markt te vitaliseren en een voedingsbodem voor nieuwe initiatieven te bieden.