Verdrinken in de regio: Ginder's 6 redenen om te kiezen voor een lokale economische visie

Deze week is het ‘Wopke-Wiebes-fonds’ gelanceerd. Dit is een investeringsfonds dat eenmalig in projecten investeert die ‘de groeicapaciteit van de Nederlandse economie structureel vergroten, maar commercieel gezien niet aantrekkelijk zijn’ (Volkskrant, ‘Wopke-Wiebes-fonds’ flirt met de toekomst: op korte termijn al miljardenimpuls’ 07-09-2020). Daarbij gaat het onder meer om het duurzamer maken van de economie door geld te besteden aan infrastructuur, kennis en innovatie. De grote vraag is: waar gaat dit geld uiteindelijk naar toe? Er is nu al een discussie gaande onder economen over nut en noodzaak van de onafhankelijke commissie die het rijk gaat adviseren over de verdeling van de middelen. Het rijksbeleid is sinds begin deze eeuw vooral gericht op het sterker maken van onze mainports en specifieke clusters. Dit heeft zeker zijn vruchten afgeworpen voor de (mondiale) concurrentiepositie van BV Nederland. Keerzijde van de medaille is dat de contrasten tussen krimp en groei, kansrijke en kansarme delen van het land zijn toegenomen (Een klein land met verre uithoeken, ongelijke kansen in veranderend Nederland, Milokowski, juli 2020).

Om het tijd te keren en ervoor te zorgen dat rijksmiddelen anders worden verdeeld is het zaak dat nu ook in de economisch minder kansrijke delen van ons land overheid, bedrijfsleven en onderwijs zich sterk maken voor economische positie in de regio. Onze oproep is dan ook aan gemeenten, hoe klein ook, om economisch beleid serieus te nemen. Een economische visie maakt daar onderdeel vanuit. Omdat wij toch nog regelmatig de vraag krijgen in hoeverre het nuttig is om op dit schaalniveau een dergelijke visie te ontwikkelen hierbij zes argumenten voor een lokale economische visie:   

1. Kleur bekennen in de regio

De tijd dat de gemeente 'de maat der dingen was', ligt al ver achter ons. Vanuit Europa, Rijk en provincie zien we een toenemend belang en aandacht voor (stedelijke) regio's. Alleen dat is al een reden om de blik te verleggen over de gemeentegrenzen heen. Bovendien groeit de functionele samenhang binnen de regio (bijv. op het gebied van logistiek, wonen en werken). Maar het zorgt ook voor complexe situaties: het ene thema wordt wel regionaal opgepakt en het andere niet en er zijn gemeenten die in geografisch opzicht in meerdere regio’s vallen. Dit maakt het interessant om lokaal na te denken over de eigen positie in de regio. Het is belangrijk om als gemeente een eigen visie en standpunten te hebben. Afgelopen periode is samen met ondernemers en werkorganisatie Druten Wijchen gewerkt aan de economische visie voor Wijchen. Een gemeente onder de rook van Nijmegen, maar met economische kracht en het grootste bedrijventerrein van Gelderland. ‘We willen niet het Amstelveen van Nijmegen worden’ klonk het tijdens een ondernemerssessie. Het behouden van eigen identiteit en koers vereist een heldere positie in de regionale context. Helder moet zijn waar een gemeente economisch voor staat en zodoende bijdraagt aan de economische ontwikkeling van een regio.

2. Corona vraagt maatwerk in herstelperiode

Hoe hard de lokale economie is geraakt door de corona-crisis hangt onder andere af van de aard van de regio, het type werkgelegenheid en lokaal ondernemerschap in de regio. Elk gebied heeft een unieke aanpak nodig, waarbij geschakeld wordt tussen het belang en de ambitie van de ondernemers en de belangen van de lokale overheid. Een lokale economische visie geeft richting aan een langjarig perspectief, maar met aandacht voor de huidige geldende opgaven en kansen. Hierbij liggen koppelkansen met een regionale, provinciale of landelijke aanpak, maar vraagt altijd om een lokale vertaling. Elk gebied kampt immers met andere problemen. Zo blijkt misschien tijdens deze periode dat die uitgebreide terrassen op het marktplein en de verplaatsing van de markt nog niet eens zo’n slecht idee is.

3. Glocalisering: Lokalisering als onderdeel van globalisering

We leven in een wereld waar relatieve afstanden steeds kleiner worden, productienetwerken steeds complexer worden en de economie steeds sterker met elkaar in verbinding raakt. Anderzijds neemt de vraag naar lokale producten toe, net zoals de behoefte aan lokale solidariteit en identiteit. Lokalisering en globalisering zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en er is een toenemende behoefte om lokaal maatwerk te realiseren en je aan te passen aan lokale omstandigheden. Deze trend van glocalisering kan gestimuleerd worden door een economisch visie van de gemeente. De lokale ambitie voor de aanleg van een waterstofpomp-station draagt bij aan duurzaamheidsdoelstellingen, maar ook aan de lokale profilering en aantrekkelijkheid van je bedrijventerrein. Ook kan ruimte voor clusters en experimentele proeftuinen tot verrassende innovaties leiden. Verbondenheid, samenwerking en het delen van producten en ideeën staat centraal een lokaal programma kan hiervoor een uitstekende bakermat bieden.

6. Samen met ondernemers komen tot keuzes voor investeringen en bijbehorende impact Om uitvoering te geven aan de economische doelstellingen, is in veel gevallen budget nodig. Dit is niet in alle gemeenten (rijkelijk) aanwezig. Het is belangrijk om inzichtelijk te krijgen welke investeringen de meeste impact hebben. Bij het opstellen van een economische visie wordt, samen met de lokale ondernemers, bepaald welke investeringen prioriteit hebben. Dit zorgt voor een gedragen meerjarenplan in de gemeente. Bovendien zorgt het traject van het opstellen van een economische visie tot versterking van samenwerking tussen ondernemers onderling en tussen ondernemers en de gemeente. Het opstellen van een goede visie helpt om plannen te onderbouwen en regionaal en provinciaal beweging in het budget te krijgen.

Naar een economische visie

Het opstellen van een lokale economische zorgt voor sturing in de gemeente. Lokale problematiek kan bijgestuurd worden en er kan handig aangehaakt worden op regionale ontwikkelingen. Hiervoor is echter wel samenwerking en intensief contact met ondernemers en belanghebbenden nodig. ‘Samen met ondernemers’ is dan ook een cruciale randvoorwaarde bij het opstellen van lokaal beleid. Wanneer dit gelukt is, is het eindproduct ook echt een plan wat van de ondernemers en gemeente samen is.