Opinie 12 september 2022 Deel artikel

Groot deel van de musea in rode cijfers

Vorig jaar bezochten weer minder mensen musea dan in 2020 (11,8 versus 13,2 miljoen). En dat in een tijd waarin energiekosten en andere vaste lasten blijven stijgen. Daardoor kan zo’n 43% van de musea de begroting niet rondkrijgen. Bron: NRC en NOS.

Verschillende kranten en nieuwssites komen vandaag met dit bericht naar buiten. Het zijn voor de cultuursector dramatische cijfers over 2021. Maar bij Gré en Tom roept het de vraag op: ‘hoe zien de bezoekerscijfers er op dit moment dan uit’? Immers, we zijn inmiddels alweer ruim een half jaar verder.

Dit beeld is gelukkig iets minder dramatisch. We vergelijken de actuele bezoekersaantallen als percentage van de aantallen in 2019, het laatste ‘normale’ jaar (toen 32,6 miljoen bezoekers). De eerste helft van 2022 is dat percentage zo’n 56-60 % oplopend tot ruim 80 % van de bezoekers in 2019. Dat blijkt uit cijfers van circa 10 middelgrote musea (100.000-300.000 bezoeken), over de eerste helft van 2022, waarover Ginder beschikt. Dat laat zien dat het aantal museumbezoeken in 2022 stijgt en dus de goede kant op gaat.

Corona heeft nog steeds een grote invloed gehad. In januari 2022 was er nog een lockdown. En door mini-uitbraken later dit jaar waren er veel ‘no shows’. Ook krijgen musea langzamerhand last van de krapper wordende gezinsbudgetten. Het blijkt dat musea beter scoren naarmate ze minder afhankelijk zijn van buitenlandse toeristen of als ze beschikken over veel buitenruimte (bijv. de openluchtmusea). Maar ook als ze bijzondere activiteiten/recente vernieuwingen achter de rug hebben.

Met deze kennis in het achterhoofd is de volgende vraag natuurlijk, ’hoe gaan we deze ontwikkeling het hoofd bieden?’ Jesse komt met een aantal concrete tips:

Musea kunnen meer samenwerken in het delen van exposities. Een expositie kan gemaakt worden met kennis en kunde vanuit verschillende musea, zoals dat nu al gebeurt met de expositiereeks ‘Schatten uit het Rijks’ waarbij zes musea samenwerken en kennis, kunde en kosten delen. Maar denk ook eens aan de volgende variant: waarom zou je een expositie niet zo ontwerpen, dat deze daarna kan rondreizen? Doorverkopen of verhuren. Dit zou een ‘nieuw’ businessmodel voor musea kunnen zijn. Tweedehands of derdehands tentoonstellingen. Het voordeel is dat bezoekers ook minder ver hoeven te reizen om een bepaalde expositie te zien. Wij zien daarbij mogelijkheden voor ondersteuning door een expositiemakelaar.

Musea kunnen door gemeenten ingezet worden voor verschillende beleidsdoelen. Cultuur is een middel. Juist in de afgelopen coronaperiode hebben we gezien hoe belangrijk mentaal welzijn is. Denk alleen al aan de depressiviteit onder jongeren. Musea kunnen daarbij goed ondersteunen, als er meer samenwerking is met het sociaal-maatschappelijk domein. Leg die bal niet alleen weg bij musea, maar laat ook de maatschappelijke organisaties de samenwerking zoeken met musea.

Maak zo optimaal mogelijk gebruik van museumgebouwen. Gemeenten kunnen hun musea nog meer gebruiken als visitekaartje. Zorg dat vergaderzalen optimaal benut worden.

Zorg voor een subsidieregeling voor investeringen in energiebesparende maatregelen bij musea. De collectie van musea vraagt nu eenmaal om klimaatbeheersing. De kachel kan niet zomaar een paar graadjes lager gezet worden, maar musea kunnen dit wel met minder energie doen.

En bedenk wat de gevolgen zijn als een museum ophoudt te bestaan? Wat betekent dit voor de collectie? Kan het ontzamelen van een collectie op een eenvoudiger en minder arbeidsintensieve manier? Hoe verzekeren we ons ervan dat unieke collecties voor Nederland wel behouden blijven?

Eerder schreven we al hoe het belang van musea steeds meer wordt (h)erkend. En adviseerde Ginder onder andere al het Museumpark Archeon en Museon-Omniversum.

Meer weten of benieuwd hoe we jou verder kunnen helpen? Gré en Jesse komen graag met je in contact!